ANTİK ÇAĞDAN GÜNÜMÜZE KADIN OLMAK

 

Aktiffelsefeadana.org

Tarih boyunca yaşanan yarım kalmış hayatlar , eril dile ve şiddete maruz kalmış kadınlar derinden etkiliyordu ruhumuzu . İnsanın kişisel tarihi nerede başlar nerede biter ? Ve nasıl olur da bu kişisel tarih içinde yer alan anılar hafızamızda ağır bir yük oluşturur . Ruhumuzu üşüten bir şeyler vardır bu ağır yük içinde . Hafıza ve Antik kentlerin içinde barındırdığı hikayelerle bir bağ olmalı diye düşünürüz . En iyisi aslında cevabını çok iyi bildiğimiz soruların , gölgelerin peşinden kendimizi tarihin derin sayfalarına bırakmak . Bu yazı dizimizde farklı nedenlerle eril şiddete uğrayarak acımasızca katledilmiş , yerlerinden yurtlarından olmuş yaşadıkları döneme damga vurarak efsaneleşen kadınların hikayesine odaklanıyoruz . 

'' Beni bulamazsan üzülme  / Eşyalarımı bulacaksın /Kestiğim taşları , açtığım yolları / İşlediğim heykelleri bulacaksın / Ve göreceksin ki binlerce yıl öteden / Parmak izlerimiz değecek birbirine '' (  3000 yıl önce Likyalı bir şair tarafından yazılmış )

nereye.com

Tarihle yüzleşmek zor bir uğraştır , hem bireysel hem de toplumsal yüzleşme ağır bir sorumluluk bindirir omuzlarımıza .Ve bunu gerçekleştirdiğimizde artık biz eski biz değilizdir . O güne kadar bizim için  anlam taşıyan  öğeler artık değişmiştir . Sadece hakikatlerin anlamı kalmıştır hayatımızda .

Bu yolculukta ilk durağımız Antik dönemin kültür ve ticaret merkezi olan , dünyanın en büyük kütüphanesine sahip İSKENDERİYE kenti. M.Ö. 331 yılında Büyük İskender tarafından kurulan kent kendinden sonra gelen hükümdarlar zamanında gittikçe gelişerek döneminin  en büyük metropol alanlarından biri olur .  Kentin büyümeye başlamasıyla günümüze kadar uzanan önemli yapılar ve kültür merkezleri inşa edilmeye başlanır . Serapis Tapınağı , Deniz Feneri  ve tabii ki dünyanın en önemli bilim insanları  , sanatçıları ,  filozofları ve yüzbinlerce değerli el yazması kitapları barındıran arşiviyle İSKENDERİYE KÜTÜPHANESİ . Roy Macleod'un derlediği İSKENDERİYE KÜTÜPHANESİ :  Antik Dünya'nın Öğrenim Merkezi kitabında Wendy Brazil Antik kentin sokaklarında gezerken kendisine eşlik eden duyguları şöyle anlatır '' Burası , bilinen dünyanın her yerinden alimlerin öğretmek , öğrenmek , tartışmak ve eski dünyanın en muhteşem kütüphanesini yaratmak için toplandıkları yer ''

onedio.com

 Hayat ve zaman göreceli bir kavram . Bu güne kadar bir çok kitaba , flime konu olan HYPATİA : Güzelliği , zekası , matematik ve felsefedeki başarılarının yanı sıra bilime olan tutkusuyla tanınan ; artık önemini yitirmeye başlamış , dini çatışmaların ortasında eski ihtişamlı günlerini kaybetmiş bu şehirde hayatını bilime adayan bir kadın . '' Epey zaman oldu görüşmeyeli . Nasıl gidiyor dünya /Yıpranıyor bayım , yaşlandıkça yıpranıyor '' Shakespeare'nin Atinalı Timon'da dediği gibi yıpranmıştı artık bir zamanların görkemli şehri İSKENDERİYE . Bir tarafta paganlar , yahudiler diğer tarafta yeni atanan Hrıstiyan piskoposu Cyril.

Agora Fliminde babası Theon ve Hypatia : antiktarih.com

Ve piskoposla , sivil otoritenin başında bulunan Hypatia'nın yakın arkadaşı aynı zamanda öğrencisi  Orestes arasında yaşanan güç savaşları . Halka açık binalar , tapınaklar  ve kutsal yerlerle dolu bu antik kentin sokaklarında zamanın havada asılı kaldığı anda kesişiyor  bu bilim insanıyla yolumuz . Takvimler M.S.415 yılını gösterdiğinde piskopos Cyril'in kışkırtmaları artık halk üzerinde istenen etkiyi yaratmış , iktidar yolunda engel olarak gördüğü bu bilim kadının katline karar verilmiştir . 

antiktarih.com

'' En yırtıcı canavarlar bile / Daha insaflı gelecek ona insanoğlundan '' (Shakespeare _ Atinalı Timon) Bindiği arabadan zorla indirilip cüppesi bağnaz kalabalıklar tarafından zorla çıkarılan Hypatia'yı sokaklarda sürükleyerek Sezeryum  tapınağında vahşice katlettiler . İyilikten , bilimden kötülüğe uzanan uzun bir yol bizimkisi . Antik Çağda yaşamış coğrafyacı Strabon'un İskenderiye haritası üzerinde Antik Kenin sokaklarını dolaşırken ruhumuz Hypatia'nın ruhuyla buluşuyor . '' Gözleriyle gördü , çünkü maviler giyinmiş , uzun saçlı , eski zamandan kalma bir kadın kılığındaydı ölüm '' (Gabriel Marquez - Yüzyıllık yalnızlık ) Onun gezdiği sokakları , ders verdiği anfiyi birlikte geziyoruz . Ve katledişi sırasında çektiği acıya ortak oluyoruz .  İnsanlık tarihi iyiyle kötünün mücadelesi üstüne kurulmuş .  Ve bu tarih  acı  , eril şiddet , katliamlar , yok etme üstüne yazılmış . İnsan sormadan edemiyor : Yaşanan onca acıdan sonra ders almış mıydı insanlık . 

Roy Macleod- İkenderiye Kütüphanesi

Antik Kentin sokaklarında , bugünkü modern İskenderiye kütüphanesinde HYPATİA'nın ruhuyla birlikte sesi yankılanıyor '' Bir adam kadın vücudunun güzelliğini gördüğünde onu şehvetle fethetme arayışına girmemeli . Bunun yerine onun güzelliğinin bir sureti olduğunu anlamalı . İnsan hayvani doğasının en alçak yerlerine bir kez daldığında güzelliğin asıl özü üzerine düşünemez . Kendi körlüğüne ve Hades'in aldatıcı gölgeleri içinde yaşamak zorunda kalır ''

• İskenderiye Kütüphanesi Antik Dünyanın Öğrenim  Merkezi Roy Macleod
• Antik Tarih
• Arkeofili
• Kozmik Anafor
• Aktif Felsefe

SAHİ BİZ KİMDEN KAÇIYORDUK

 

''Gece sokağında avaresin bir başına / Doğarken ağladın / Doğmayı sana sormadılar / Gece Sokağında Avaresin bir başına / İnsanlarda yanıldın / İnsanları sana sormadılar / Gece sokağında avaresin bir başına ''  ( Burhan Sönmez -Labirent )

Zaman , göreceli bir kavram , bazen hızla akıp giden bir nehir bazen de havada asılı kalmış bir an . Çoğumuzun  yaşamında vardır böyle anlar , kimimizin ki uzun kimimizin kısa süreli . Yoğun acının hüküm sürdüğü , zamanın durduğu böyle anlarda zorlu bir deneyimden geçer insan . Önce neden ben veya biz diye isyan edersin içine kapanarak . Çağımızın korkulu rüyası olan o hastalığın adını bile telafuz etmeye çekinerek . Bir mucize beklersin sonuçlar yanlış  , aslında hiç bir şeyiniz yok yanılmışız diyen bir doktor . 15 mayıs 2021 de durdu zaman bizim için , adını anmaya korktuğun hastalıkla tanışma ve tetkiklerle geçen uzun , çok uzun bir ay . Oldukça zorlu ve öğretici bir süreç yaşarsın acıyla karışık . Sonra tedavinin ilk aşaması : Ameliyat ve hastane günleri başlar . İşte o süreçte yavaş yavaş kabuğundan çıkıp çevrenle bağ kurmaya başlarsın . Aynı hastalığa yakalanmış hasta yakınlarıyla kurulan iletişim . Başka bir dostluk ve dayanışmayı öğretir hayat insana . Hastahane günlerinde en çok özlenen elinde bir bardak kahveyle gelmesini beklediğin sıcak gülümsemesiyle bir dost . Senin için endişelenen , bir yarım saat olsun soluklanmana olanak tanıyacak sıcak bir yürek . Ama hepsinin boş olduğunu , aslında tek başına bu mücadeleyi vereceğini anlatır sana zaman.

 

''Kime gönül verir isem benim ile yar olmadı

Halim bilip de 

Derdim sorup bana vefa-dar olmadı'' 

 ( Hayyam )

Sonra , sonrası başlıyan ilaç tedavileri , kemoterapi seansları . Azimle inançla artık hastalığın adını korkmadan telafuz ederek verilen bir mücadele. Yan etkilerle uğraşman gerektiğini , beslenmenin ve moralin ne kadar önemli olduğunu yeniden keşfedersin . Dile kolay iki yıl yani 24 ay, 2 ilbahar , 2 yaz , 2sonbahar , 2 kış sadece hastalıkla mücadeleyle geçmiştir : KANSERLE. Ve tek başına dimdik ayakta durarak , günde 17 saat verilen mücadele . Bu süreçte onkoloğunun tüm insani değerlerle bilgisini birleştirerek yanında olması ayrı bir güç katar insana. Ve böyle değerli bir insanı tanımanın onurunu yaşarsın :  Prof.Dr. ŞUAYİP YALÇIN.

İki yıllık zorlu mücadelenin sonunda gelir güzel haber : artık bitmiştir o karanlık günler , tıpkı dedikleri gibi kanserden korkma geç kalmaktan kork . Yarın kimbilir hayatın getireceklerini. '' Eğer birbirimize destek olmayacaksak niye bu dünyaya geldik ki ? En azından susup dinlemek bile destektir . '' (Ernest Hemingway - Çanlar Kimin İçin Çalıyor)  Usta yazarın dediği gibi '' Yeryüzünün herhangi bir yerinde bir insan ölürse senin de bir parçan ölür . Onun için sorma . Bir çan sesi duyduğunda bil ki , o çan senin için çalıyor . ''

Artık hangi insanlardan kaçman gerektiğini bilirsin ; sevgiyi , paylaşmayı bilen , bir çan sesi duyduğunda onun anlamını kavrayan dostlar vardır çevrende . Sevgiyle kalın . 

BİR GÜLÜ SULAMA ZAMANI*

Fotoğraf :pixabay.com

Ne aradığını , aradığı şeye nasıl ulaşacağını bilmiyordu . Bildiği tek şey bir kara delik gibi insanlığı içine çeken sonsuz bir karanlık , sevgisiz , şiddet dolu bir dünyada yaşamak istemediğiydi . Hissettikleri Marquez'in Yüzyıllık Yalnızlık'da  anlattığı '' dışarda bırakılmışlık , gecikmişlik '' hissine benziyordu . Kitaptan bir alıntı geldi aklına '' yüreğini kolla , ölmeden çürüyorsun '' Yeni sözler bulmak , ruhunu özgürleştirmek için kaçmalıydı bu çılgınca dönen dönme dolaptan ; kendi yok oluşuna doğayı da ekleyen insanlığın bu hırsına yenik düşmemeliydi .

Görsel : pixabay.com

Kararan ruhlarımızı gene doğanın , yıkık Antik Kentlerin fısıltıları tamir edecekti . Çok uzaklardan gelen Aristo'nun sesi doldurdu yüreğini '' Mutluluk doğru ve güzel düşüncelerle düşünebilmeyi bilmektir '' Homeros'un bin pınarlı İda'sı , Kaz Dağları'nın o muhteşem ritmini dinlerken ayna tutmalıydı insanlığa . Gerçi insanın doğaya kaçışı , doğanın yok oluşunu da beraberinde getiriyordu . Bu kaçış sırasında adına medeniyet dediğimiz alışkanlıklarımızı da yanımızda götürdüğümüzden , doğal yaşamı da tehdit ediyorduk .

Fotoğraf:bilimgenc.tubitak.gov.tr

Yaşamın anlamını zamanda , yada zamansızlıkta aramak için çıktığı yolculukta Örentepe'yle , bir zamanların önemli bir liman kenti Antik Adramyyteion'la kesişti yolu . Sabah saatlerinin huzur veren sessizliği içinde , rüzgarın eşliğinde Kaz Dağlarının denizle buluşmasını izlerken , Sezen'in körfezin mavi sularına karışan sesini duydu :

Yareme tuz diye yakamoz bastım 

Tek şahidim aydı 

Aman aman 

Bir elimde defne

Bir elimde sevdan 

Kalbim egede kaldı .

O eril şiddet ruhunu kirletmeye çalıştığında özlemlerini , sevgi ve vefayı şarkılar , şiirler anlatıyordu ona .Tıpkı Marquez'in dediği gibi '' Hiç şaşmaz yüreği , ona karanlıkta yol gösteriyordu .''

Eski zamanlar mı güzeldi , gerçekten şimdi mi yitirmiştik sevgileri . Aslında bunun en güzel yanıtını tarih sayfaları , insanların hikayeleri anlatıyor diye düşündü kadın . Euripides'in Troya ile ilgili yazdığı tragedyasında anlattığı , tapınağın önünde öldürülen kral Priamos'un dul karısı Hekabe'nin sesi yankılandı toprak altında kalmış bu suskun kentte '' Ey mutluluğu bulanlar , ölmeden önce mutlu olduğunuzu sanmayın .''

Fotoğraf : pixsabay.com

''Yüreğin o giderilemez unutkanlığıyla değil , çok daha amansız ve hiç dönüşü olmayan bir başka çeşit unutkanlıkla unutulmuş olduğunu anladı . Bu unutkanlığı iyi bilirdi , çünkü ölümün unutkanlığıydı bu . Marquez - Yüz Yıllık Yalnızlık ) Fizik ve moral gücünün tanrısı Herkül , yaşlılık tanrısı Geras'ı yenerek insanın ölümsüzlüğünü sağlamıştı mitolojide . Aktüel Arkeoloji Dergisi'nin editörü Murat Nağış ne güzel özetlemişti günümüz insanını '' Belki de son 12 bin yılda hayal etmeyi unuttuk . Toprak esir aldı bizi . Hayallerimizin yerini ise endişelerimizin arasına sıkıştırdığımız geleceğimiz aldı . Geriye tek düze bir uygarlık kaldı . Hayal etmeyen , öteki uygarlık . ''Tarih ve doğanın buluştuğu bu büyülü dünyada ışıklar sahilinin sularına karışan gün batımını izlerken , güneşin ışıklarına dokunmanın keyfini çıkarıp ruhunu temizlemeye çalıştı . Van Gogh'un dediği gibi bu ışıklarla hayalini boyadı . Neler yoktu ki bu hayalin içinde ; umut , sevgi ,sonsuz hatıralar . bu coşkuyla dolaştı bir zamanların görkemli kenti Adramyyteion'un sokaklarını . Toprak altında kalmış kentin sakinleri anlattı ona ölümsüzlüğü , o eril şiddetin vahşetini . Atinalılar tarafından yurtlarından kovulan Deloslular , savaş sonrası Persler tarafından katledilen bölge halkı , Sardesliler hep birlikte söylediler Ruhi Su'nun o güzel türkülerini . Romanın , Efesin arenalarında katledilen gladyatörlerin , kölelerin anlattıklarını dinledi kadın . Tıpkı Gothe'nin dediği gibi taşlar konuşmaya başlamıştı . İnsanlığın kurtuluşunun bu konuşan taşlara kulak vermesinden geçeceğini düşünerek teslim etti ruhunu o kadim zamanlara.

Fotoğraf:sanatlibiblog.com

Umudun ve sevginin olduğu bir dünyada bizden sonrakilere bırakacağımız anılarla ölümsüzlüğe ulaşabileceğimizi düşünerek katıldı doğanın kardeşliğine . Kadına , çocuğa şiddetin olmadığı bir dünyaydı bu . Yüreğinde Bedrettin Aykın'ın o güzel dizeleri :

Açık mı yüreğinin kapısı tüm sevgilere 

Duyuyor musun çağıltısını yaşamın .

Yürüyorsa o özsu hücrelerinde 

Kaçıncı baharında olursan ol

Vakit hep bir gülü sulama zamanı .

Kaynaklar:

1. Marquez : Yüz Yıllık Yalnızlık
2. Euripides : Troyalı Kadınlar
3. Arkeofili
4. Aktüel Arkeoloji

*Bedrettin Aykın 

TÜNELİN UCUNDAKİ IŞIK

Bir tünelden geçiyordu düşünde ; sisler içinde gizemli bir yolculuktu bu . Rutubetli dar tünelin sonuna yaklaştıkça duydu sesleri : Şarkılar söyleyen neşeli kadın seslerini . Tünelin çıkışında , bugüne kadar savaşlara , töre ve namus cinayetlerine , erkek şiddetine maruz kalmış kadınların , çocukların ruhları coşkuyla aralarına çağırıyordu kendisini .

1. Hekabe:mavimelek.com

En önde yakılıp , yıkılan Troya'nın bahtsız kadınları : Troya'nın son kraliçesi Hekabe , savaş sonrası Achilles'in mezarında ona kurban edilen kızı Polyxena ,  Troya'nın heybetli kalesinden atılan Hektor'un oğlu Astyanax . Ve Hekabe'nin Yunan gemilerine haykırışı '' Haydi gidin , gidin ; Yunanlılar tutun yolunu yurdunuzun barış içinde ; donanmanız açsın artık yelkenlerini güven içinde , yarıp geçsin o özlediğiniz denizleri . Can verdi bir genç kız , bir delikanlı : Artık savaş sona erdi . '' Onların hemen yanı başında yine Troya savaşları sırasında kral babası Agememnon tarafından tanrıça Artemis'e kurban edilen güzeller güzeli İphigenia , efsanesi bugün bile dilden dile dolaşan Antigone .

Hypatia ölüme götürülürken Louis Figuier:

bilim.org

Filozof , matematikçi ve astronom  bilim kadını Hypatia'nın hazin sonu . Efes'in  köle pazarlarında satılan isimsiz kadınlar , çocuklar . Zaman içinde onlara eklenen bahtsız kadınların , kızların , çocukların ruhları . Töreye yenik düşen Güldünya ,  Özge Can , Şule Çet , Emine Bulut . İstismara uğrayıp katledilen çocuklar . Bugüne kadar şiddete , eril dile kurban edilenler şarkılar ve danslarla onu karşılıyorlardı , artık ruhları özgürdü ! Pan'ın flütünün sesi kuşların düetine karışıyor , havada ağaçların kardeşliği gibi bir büyü dolaşıyordu . Birden sıçrayarak uyandı genç kadın . Onu bu gizemli düşünden uyandıran içindeki coşkuydu . Bu duyguyla her şeyin yoluna gireceğine inanarak kahvesini yudumlarken okumaya başladı gazeteleri . Birden o habere takıldı gözü . Boşanma davası açan kocası tarafından doğumdan sonra hastanede , yatağında bıçaklanan G.Y.'nin haberine . Kahve fincanı devrildi , boyadı gazeteyi , tıpkı haberin iç karartıcı havası gibi . İçindeki tüm coşku yerini önce hüzne , sonra isyana bıraktı . Bir çınarın kökleri gibi tutunmak lazımdı hayata  , ancak böyle yenilebilirdi kadına ve çocuğa karşı şiddet . Kalktı kahvesini yeniledi ; Edip Cansever'in o anlamlı dizeleri dudaklarında . 

Ne çıkar siz bizi anlamasanız da 

Evet siz bizi anlamasanız da ne çıkar 

Eh yani ne çıkar siz bizi anlamasanız da .

Fotoğraf : amatordenprofesyonele.blogspot.com

Ve gitmeye karar verdi ; sevginin , dostluğun hüküm sürdüğü ; cinsiyet ayrımının olmadığı başka bir dünyaya . Dudaklarında Nazan Öncel'in şarkısı , elinde valizi son kez dönüp baktı bu kör , sağır karanlığa ; o tünelin sonunda ki ışığı yakalamaya doğru coşkuyla yürüdü .

Beni geçirmeye kardeşim gelmesin ,

Annesinin bir tanesini kimseler üzmesin .

Kaynaklar

1. Sophokles : Antigone
2. Seneca  : Troıalı Kadınlar
3. Euripides  : Troyalı Kadınlar
4. Marıa Dzıelska : İskenderiyeli Hypatıa