Nurcan Çağlar: KAZ DAĞLARI MİLLİ PARKI

Nurcan Çağlar: KAZ DAĞLARI MİLLİ PARKI: Bağrından çıkan mitolojik efsanelerinin yanı sıra doğal ve kültürel kaynakları açısında oldukça zengin olan Kaz dağları dünyanın en...

EFES ANTIK KENTİ III

Fotoğraf: www.bing.com 

Efes Celsus kütüphanesini büyük tiyatroya bağlayan mermer caddede gezimize devam ediyoruz . Yolun batı kısmında mermer blok üstüne çizilmiş kadın yüzü , ayağı ve okla delinmiş kalp betimlemesi bizi , köle ve gayrı meşru doğmuş kadınların bedenlerinin satıldığı zamanın genel evine götürüyor .

Celsus kütüphanesinin karşısında üç evden oluşan yapı topluluğunun ortasında , M.S.I.Yüzyılda imparator Trajan döneminde yapılan iki katlı genel ev yer alır . Ana koridor ve bu koridora açılan odalardan oluşan yapı kentin koruyucu tanrısı Aphrodita'ya adanmış . Ev Kuretler caddesi ve Mermer caddeden iki girişinin dışında Skolastika hamamı ve Celsus kütüphanesine de gizli geçitlerle bağlanıyor . Efsaneye göre evin sahibi olan hanım Celsus kütüphanesine önemli bir bağışta bulunarak bu gizli geçidin yapılmasını sağlamış .

Aşk evinin en önemli müşterileri bir liman kenti olması nedeniyle Efes'e gelen gemiciler olsa da , Efes'in soylu erkekleri de kütüphane ve hamamdaki gizli geçitleri kullanarak bu eve geçerlerdi . Duvarları içinde soğutma ve ısıtma sisteminin yer aldığı evin tabanı dört mevsimin işlendiği mozaiklerle , duvarları ise burada çalışan kadınların resimlerinden oluşan fresklerle kaplıydı .

Fotoğraf : Efes Müzesi Aphrodite heykeli

Bugün Efes Müzesinde sergilenen tanrı Bes yani Priapos'un heykeli de bu evde bulundu . Tanrı Dyonissos'la Aphrodit'in oğlu bereket tanrısı Priapos . Başlangıçta Çanakkale bölgesi tanrısı olsa da daha sonra Yunanistan'dan İtalya ve İskenderiye'ye kadar farklı şekillerde çıkar karşımıza . Gelen müşteriler hemen girişte yer alan Aphrodite heykelinin önünde kısa bir ritüelden sonra içeri girerlerdi .

Bu insan başları sıra sıra

Bu kalabalık

Camlardaki bu sürekli kalabalık

Tenime yabancılaştım,etime

Acıma , sevincime insan yanıma

Kendime yabancılaştım . ( Şükrü Erbaş )

Evlerin içinde yorgun , çilekeş , ruhları yaralı kadınların dramı , satılan bedenler .

Antik Çağdan günümüze kadar meta olarak kullanılan , alınıp satılan kadın bedenleri :KUTSAL FAHİŞELİK . Ve bunun karşılığı elde edilen gelirin tapınaklara aktarılması . Sümer dilinde yazılmış destanda rastlarız bu kutsallığa . '' Şefkatli bir fahişeyim ben . Tanrıça İştar .'' Toprağın verimi ve bereketini arttırmak için kullanılan kadın bedenleri Antik Yunan'dan Mısır'a , Hindistan'dan Çin'e , Babil'den Sümerler'e , Mayalar'dan İnkalar'a kadar tüm uygarlıklarda yerini alır .

Solon heykeli,  Amerikan Kongresi Kütüphanesi,

Thomas Jefferson Binası.

Heykeltraş; Frederick Wellington Ruckstull.

Tarihte bilinen ilk genelev ,  M.Ö.VI.yüzyılda  M.Ö. 640 - 560 yılları arasında yaşadığı tahmin edilen şair , aynı zamanda Atina'da demokrasinin temelini atan devlet adamı Solon tarafından açılır . Gene M.Ö.384 - 322 yıllarında yaşamış Atina'lı ünlü politikacı Demosthenes'in sözleri tıpkı Solon gibi geçmişten günümüze kadınlara ataerkil bakış açısını çarpıcı bir şekilde özetler .

Antik dünyada fahişelerde kendi içlerinde guruplara ayrılıyorlardı . Yunan'lılarda en üst sınıfta iyi eğitimli , esprili , zeki kadınlardan oluşan hetairesler vardı . Bunlar kendi paralarını yönetebilir , sokakta dolaşabilirlerdi .Orta sınıfa hizmet eden Auletridesler soyluların dışındakilerle birlikte olabilir , en alt sınıftakilerin mahrum olduğu haklardan yararlanabilirlerdi . En alt sınıfta dikteriadesler bulunurdu . Bu kadınların kutsal alanlara girmeleri , güneş doğmadan sokağa çıkmaları yasaktı . Halkın en alt tabakasına hizmet eden yetim ve kölelerden oluşan  bu insanlar özel üniforma giymek , saçlarını sarıya boyatmak veya sarı peruk takmak zorundaydılar . Antik Roma'da fahişeler sınıflara ayrılmasalar da farklı isimlerle anılırlardı .Onlarda saçlarını sarıya boyatmak ve erkek togası giymek zorundaydılar . 

Saçlarım o eski güzelliğini 

Çoktan yitirdi

Şimdi yalnız bilmem neden 

Zaman zaman yüzüme vuran 

Bir utancı perdeliyor sadece . ( Şükrü Erbaş )

Roma genelevi bozuk parası Fotoğraf:nereye.com.tr

Görkemli yaşamları , tapınakları , yamaç evleri , tiyatrolarıyla bir döneme damga vurmuş Efes aynı zamanda köle ticaretinin merkezi konumundaydı . Gözlerimizi kapatıp o çağlara geri dönüyoruz : Köle pazarlarında satılan kadınların , çocukların arasında dolaşıyor ruhumuz . Korsanlar tarafından kaçırılan , tıpkı Troyada olduğu gibi şehirleri yağma edilip yakılırken kendileri köle olarak getirilip satılan kadınlar ; ya da gayrı meşru doğduğu için sokağa terk edilen çocuklar . Yaşadığımız çağda da  ne kadar tanıdık geliyor bizlere değil mi . Ne yazık ki geçmişten günümüze değişmeyen tek şey : Kadın , çocuk bedeni ticareti . Ve Antik Şairin dediği gibi istismar edilen bu bahtsız insanların parmak izlerine değiyor ruhumuz . 

Yağmuru kim döküyor 

Ünzile kaç koyun ediyor

Dayaktan uslanalı

Hiç bir şey sormuyor .

Sezen'in o buğulu sesi tüm ruhumuzu esir alıyor .İsimsiz , kimsesiz , toplumdan dışladığımız , karşılaştığımızda bir gülümsemeyi esirgediğimiz kadınlar . 

Antik Roma , Yunan kentlerinde önemli bir gelir kaynağı olan bu evler Efes'te de aynı kölelik gibi kabul görüp , toplumsal ve hukuki olarak benimsenmiştir . Çoğu toprak altında kalmış bu suskun kentlerin bize anlattığı ne çok şey var aslında . Daha mutlu , sevgi dolu bir dünyada yaşayabilmemiz onların dilini anlamaktan geçmiyor mu ? Efes aşk evinden yola çıkıp geçmişten günümüze kadına bakış açımızı değiştirerek , erkek şiddetinden arındırılmış bir dünyada yaşamak. 

Varmadan sekizine 

Ergin oldu Ünzile 

Hem çocuk hem de kadın

on ikisinde ana

Bir gül gibi al ve narin

Bir su gibi saydam ve sakin

Susar kadın Ünzile .

Kadına şiddetin , çocuk gelinlerin , kadın ve çocuk bedeni ticaretinin olmadığı bir dünya dileğiyle ayrılıyoruz Efes'den . Ankara'dan kucak dolusu sevgiler .

Kaynaklar :

Arkeopolis .

Yeni Papirüs

Nereye .com

Hüseyin Kılıç Antik Çağdan günümüze batıda kadın ve cinsellik.

N.Roberts Batı tarihinde fahişeler .

Efes ve diğer İon kentleri - Uranus gezi rehberi . ( Antik Kentler 2 )

SEVDAYA DAİR: KADIN VE GÜZELLİK

SEVDAYA DAİR: KADIN VE GÜZELLİK: Botticelli - Venüs'ün doğuşu Güzellik ve o güzelliği öne çıkarma dürtüsü zamanın ruhuna ve yaşanılan toplumun geleneklerine g...

SEVDAYA DAİR: DÖVMENİN TARİHİNE YOLCULUK

SEVDAYA DAİR: DÖVMENİN TARİHİNE YOLCULUK: Altaylarda bulunan , M.Ö.5-3. yüzyıllara ait buz prensesinin dövmesi. Kafatasının ölçülerine göre portre düzenlenmiş. Geçmişten ...